De teelt van hennep in woningen levert brandgevaar op, stank- en soms wateroverlast en heeft in algemene zin criminaliserende effecten in de wijken. Hennepteelt wordt vaak in de gemeente strafrechtelijk aangepakt door politie en justitie. Opsporing en vervolging is een wettelijke taak van deze instanties. Gemiddeld rolt men in een gemeente op basis van meldingen, opsporing en klachten zo rond de 25 kwekerijen per jaar op. De klachten en meldingen worden talrijker dan in het verleden. De waarschijnlijke oorzaak hiervan is dat de omliggende gemeentes, zoals bijvoorbeeld de gemeente Rotterdam, hun opsporing en ontmanteling van hennepkwekerijen heeft geïntensiveerd, waardoor een waterbed effect ontstaat. De toegenomen klachten en meldingen heeft als nadelig effect dat er een groter beroep wordt gedaan op het budget van de politie en Openbaar ministerie voor het ontmantelen van hennepkwekerijen. Kosten voor het ontmantelen en opruimen van hennepkwekerijen kunnen niet of nauwelijks worden verhaald op de overtreder of verantwoordelijke als er op basis van een strafrechtelijke sanctie wordt gehandeld. Dit in tegenstelling tot de bestuursrechtelijke sanctie.

Hennepteelt is zeer winstgevend. Hierdoor komen mensen in de verleiding om een hennepkwekerij op te zetten. Vooral de teelt van hennep in woningen blijkt omvangrijk en krijgt steeds vaker een bedrijfsmatig karakter. Deze hennepteelt zorgt voor overlast, verloedering en (brand)gevaarszetting in woonwijken en gaat regelmatig gepaard met uitkeringsfraude, belastingontduiking en energiediefstal. Ook worden partijen als woningbouwcorporaties, verzekeraars en stroomleveranciers gedupeerd. Bovendien is er bij de grootschaliger hennepteelt vaak sprake van betrokkenheid van de georganiseerde criminaliteit.

Juridisch kader:

Het bestuursrechtelijke ontmantelen van illegale hennepkwekerij gebeurt op basis van spoedeisende bestuurswang: van overheidswege wordt er direct een einde gemaakt aan de onrechtmatige situatie waarbij de kosten op de overtreder kunnen worden verhaald (artikel 5:21 Awb, 125 Gemeentewet, 5:25 Awb). Behalve dat daadwerkelijk een snel einde aan de overtreding wordt gemaakt en de risico’s daardoor snel worden opgeheven, heeft toepassing van het instrument bestuursdwang in de praktijk de toets van de rechter doorstaan. Aspecten die van belang zijn bij het toepassen van bestuursdwang zijn spoedeisendheid, het begrip overtreder, afvoer, opslag en verkoop van meegevoerde materialen en het kostenverhaal. Het toepassen van spoedeisende bestuursdwang houdt in dat de gemeente een hennepkwekerij meteen ontmantelt en laten afvoeren, zonder dat de gemeente eerst aan de overtreder(s) hierover haar voornemen kenbaar maakt en hen de mogelijkheid biedt tot het uiten van hun zienswijze.

Bestuurlijke Aanpak Hennepteelt:

Onder het bestuursrechtelijk ontmantelen van illegale hennepkwekerijen wordt het volgende verstaan: bij illegale hennepteelt is sprake van stank- en wateroverlast, een onveilige elektriciteitsinstallatie en brandgevaar. Er is dus bij illegale hennepteelt sprake van overtredingen van bouwregelgeving en sprake van strijdigheid met de (woon)bestemming in het bestemmingsplan. Omdat hennepkwekerijen brandgevaar opleveren, biedt dit de mogelijkheid om met spoedeisende bestuursdwang te handhaven. De kosten van de ontmanteling kunnen worden verhaald op de overtreder, kortom: de hennepteler betaald.

brief uitvoering bestuursdwang ontruimen hennepkwekerij

De bestuurlijke maatregelen richten zich in de eerste plaats op het tegengaan van de directe overlast en het gevaar van de teelt, zoals deze door omwoners wordt ervaren. De aanpak gaat uit van een nauwe samenwerking tussen de gemeente, de politie en het Openbaar Ministerie, waarbij de gemeente zowel financieel als bestuurlijk verantwoordelijk zijn voor de aanpak. Door uitwisseling van gegevens kunnen locaties worden opgespoord waar mogelijk sprake is van illegale hennepteelt. Vervolgens kan in deze samenwerking een passende actie worden ingezet. De daadwerkelijke ontruiming en vernietiging van een illegale hennepkwekerij wordt uitgevoerd door een externe gespecialiseerde partij, terwijl het strafrechtelijke optreden, waar politie en Openbaar Ministerie een rol in hebben, met name gericht is op de aanpak van de achterliggende criminele organisaties. In meerdere gemeenten wordt deze integrale aanpak al enige tijd gehanteerd en zijn er goede ervaringen mee opgedaan. Er wordt vanwege twee reden gekozen voor een integrale aanpak van hennepteelt:

1. Het toepassen van een (combinatie van) strafrechtelijke, bestuursrechtelijke en civielrechtelijke instrumenten, waaronder huisuitzetting, het beëindigen en terugvorderen van sociale zekerheidsuitkeringen, navorderen door de belastingdienst, ontnemingsmaatregelen, het verhalen van de geleden schade door het energiebedrijf, het verhalen van de kosten van de ontmanteling van de kwekerij. Het gecombineerd toepassen van deze instrumenten maakt het telen van cannabis minder aantrekkelijk. De teler wordt namelijk zwaarder gestraft dan alleen met een strafrechtelijke sanctie het geval is. Uiteraard is strafrechtelijke vervolging bij bedrijfsmatige hennepteelt wel altijd aan de orde.
2. Het gestructureerd en planmatig samenwerken door de verschillende organisaties die zijn betrokken bij de opsporing en ontmanteling van kwekerijen. Hieronder vallen zaken als afspraken met betrekking tot onderlinge informatie-uitwisseling, standaardisatie van documenten en processen-verbaal en onderlinge werkafspraken over de benadering en de ontmanteling van kwekerijen. Een integrale en gestructureerde werkwijze tussen verschillende organisaties maakt het telen van cannabis minder aantrekkelijk. Immers de pakkans kan hierdoor toenemen, alsmede het slagingspercentage van de te treffen maatregelen tegen de teler. Tevens verhoogt de gestructureerde en planmatige samenwerking de zichtbaarheid van het optreden tegen telers, waarvan een preventieve werking uitgaat. Ook maakt de samenwerking veelal mogelijk dat de politie-inzet bij de ontmanteling van kwekerijen wordt gereduceerd. Dit is van belang met het oog op de toename van het aantal te ontmantelen kwekerijen en de daarmee gepaard gaande kosten. Belangrijk is tot slot dat hiermee mogelijk wordt bewerkstelligd dat de politie meer capaciteit ‘overhoudt’ met als gevolg dat capaciteit beschikbaar komt voor het doorrechercheren naar de achterliggende criminele organisaties.

Invorderingskosten verhalen:

Vanwege het toepassen van een combinatie van strafrechtelijke, bestuursrechtelijke en civielrechtelijke instrumenten en het gestructureerd en planmatig samenwerken door  verschillende organisatie is er een samenwerkingsconvenant in de maak. Bij de bestuursrechtelijke aanpak hennepteelt wordt er rekening gehouden met een invorderingspercentage van de ontmantelingskosten van 70%. De praktijk in andere gemeenten met een bestuursrechtelijke aanpak leert dat niet alle ontmantelingskosten ingevorderd kunnen worden bij henneptelers. Om het invorderingspercentage te verhogen dient zo snel mogelijk na ontmanteling invordering plaats te vinden. Betalingstermijnen dienen te worden verkort en afspraken met deurwaarders dienen helder en duidelijk te zijn; doorpakken en zo snel mogelijk. Bijkomende voorwaarden voor het effectief invorderen dienen verder uitgewerkt te worden. Zo kan (of moet) er een overzicht worden gemaakt van de daadwerkelijke kosten van het ontmantelen van een hennepkwekerij, zodat direkt bij aantreffen van een kwekerij vaststaat wat de kosten zullen zijn. Hierbij kan worden gedacht aan een gestaffelde opsomming van kosten, gerelateerd aan de grootte van de kwekerij. Niet te verhalen kosten kunnen dan worden ingecalculeerd, waardoor de effectiviteit van invordering tot nagenoeg 100% kan worden bijgesteld en dus budgetneutraal kan zijn, alhoewel dit een utopie is.

De verschuldigde kosten bestaan niet alleen uit de feitelijke werkzaamheden in de woning. Het gaat om de kosten verbonden aan de toepassing van bestuursdwang. Daartoe behoren alle directe kosten van feitelijk optreden door of vanwege het desbetreffende bestuursorgaan in verband met die bestuursdwang. Het betreft dus ook kosten van onder meer verwerking van de telefonische melding, het opstellen van rapportages, kosten voor het afvalverwerkingsbedrijf, slotenmakerbedrijf, de vernietiging van weggenomen zaken en ritten naar verschillende locaties. Ook eventuele wachttijd van medewerkers, mits redelijk (bijvoorbeeld bij het wachten op de medewerker van het elektriciteitsbedrijf vanwege het veiligstellen van de woning) en het verrekenen van een onregelmatigheidstoeslag vanwege werken in de avonduren behoren tot de kosten van bestuursdwang. Uit al deze kosten is een gemiddelde kostenpost te distilleren, gerelateerd aan de grootte van de kwekerijen.

Het maakt het  voor de verantwoording van het kostenverhaal een stuk eenvoudiger als aan deze kosten facturen zijn verbonden. De afhandeling van een ontmanteling kan worden gedelegeerd aan externe partijen. Deze partij kan flexibel worden ingehuurd, afhankelijk van de werkdruk. Hierdoor blijven de kosten overzichtelijk en zijn er niet veel administratieve handelingen te verrichten.

Politie:

Met een verbeterde geïntegreerde samenwerking tussen verschillende diensten en instanties, zal minder druk op de capaciteit van politie en justitie worden gelegd door een effectieve  taakverdeling en door de bundeling van informatie. De vrijgekomen politie en justitiecapaciteit kan ingezet worden voor een intensivering van de aanpak van de criminele organisaties achter de grootschalige hennepteelt. Criminele organisaties die zich met hennepteelt bezighouden zijn grofweg te onderscheiden in organisaties die zich richten op het faciliteren van de hennepteelt in woningen, en in organisaties die een grote hennepkwekerij opzetten in bijvoorbeeld een bedrijfspand, kas of boerenschuur. Het eerste type organisaties is lokaal gericht, terwijl bij het tweede type zich organisaties voordoen bij een intensivering van de opsporing van hun activiteiten hun activiteiten vrij gemakkelijk verplaatsen naar een ander “werkgebied”. Beide typen organisaties richten zich vrijwel uitsluitend op hennepteelt.

Organisatie:

De bestuurlijke aanpak van hennepteelt kent voor de gemeente drie hoofdwerkprocessen, te weten:

1. Ontmantelen;
2. Handhaving;
3. Invordering:

 Ad 1: Ontmantelen;

Het ontmantelen van de illegale hennepkwekerijen wordt onder regie van de politie gedaan en door de gemeente uitgevoerd. De gemeente huurt een bedrijf in die ontmanteld en afvoert. Ook draagt de gemeente zorg voor een slotenmaker, die deuren kan openen. Voor de constatering van de gevaarzetting om spoedeisende bestuursdwang toe te kunnen passen, is het vereist dat een woninginspecteur aanwezig is tijdens het binnentreden door de politie.Het daadwerkelijke binnentreden gebeurt als eerste door de politie. Slechts nadat de politie het gebouw heeft gecontroleerd op “onregelmatigheden” wordt het gebouw door de inspecteur betreden. De woninginspecteur controleert ook op de bouwkundige staat van het gebouw. Een (hulp) officier van justitie is verantwoordelijk voor het toezicht tijdens de afvoer en vernietiging van de hennepkwekerij.

Het bedrijf dat wordt ingehuurd door de gemeente draagt zorg voor de ontmantelingen, het afvoeren en vernietigen van de hennepplanten en kweekbenodigdheden, het opstellen van ontmantelingrapportages, facturering en het opstellen van maandelijkse rapportages. Het ontmantelingsbedrijf draagt zorgt voor recycling van de randapparatuur, waarbij de randapparatuur geld oplevert. Dit is een milieuvriendelijker variant dan de variant waarbij de randapparatuur wordt vernietigd bij een afvalverwerkingsbedrijf.

Ad 2: Handhaving;

De bestuursrechtelijke handhaving van de illegale hennepkwekerijen wordt gedaan op de volgende juridische grondslagen: het bestemmingsplan, de Woningwet in samenhang met het Bouwbesluit en de Woningwet in samenhang met de Bouwverordening. Per 1 april 2007 is de nieuwe (aangepaste) Woningwet in werking getreden. Hierin is onder andere de handhaving verbeterd door een vereenvoudiging van de regels rondom aanschrijven. In deze nieuwe Woningwet is het oude stelsel van aanschrijvingen komen te vervallen. De wettelijke bouwkundige regels (Bouwbesluit, bouwverordening) hebben nu op basis van de Woningwet directe werking.

Ad 3: Invordering;

De kosten van bestuursdwang kunnen op de overtreder van het gehandhaafde voorschrift worden verhaald. De kosten kunnen één keer worden verhaald, maar kunnen wel over meerdere overtreders verspreid worden. Elke overtreder krijgt dan een kostenverhaal. Zodra een overtreder de kosten heeft betaald, kan niet meer op de andere overtreders worden verhaald. Verschuldigdheid van kosten is alleen dan niet aan de orde wanneer vanwege de aard van de bezigheden redelijkerwijs niet voor rekening van de overtreder gebracht kunnen worden. Om het invorderingspercentage van het kostenverhaal te verhogen het van belang, dat de processen ontmantelen, handhaven en invordering zo kort mogelijk op- en naast elkaar verlopen.

Communicatie.

Een belangrijk aspect bij de bestuurlijke aanpak van hennepteelt vormt de communicatie. De partijen zullen gezamenlijk een communicatietraject uitzetten. Hierbij gaat het niet alleen om het informeren van de bevolking over de aanpak, maar tevens over de gevaren van de teelt van hennep in woonhuizen (brandgevaar, vocht) en de mogelijkheid om verdachte panden (al dan niet anoniem) te melden. De informatie met betrekking tot de gevaarszetting van hennepplantages in woningen moet zodanig zijn dat de bereidheid om dit te melden groter wordt.